Democratie verliezer in de meerjarenplanning

Het verenigingsleven roept alvast op tot een New Deal en neemt het voortouw in inspraak met lancering Adviesversterker

Inleiding

In oktober 2012 verkozen we nieuwe gemeentebesturen. Als gevolg van de ‘interne staatshervorming’ stonden die meteen voor een compleet nieuwe opdracht. In plaats van afzonderlijke plannen over jeugdbeleid, cultuurbeleid, milieubeleid e.d. konden ze nu al hun beleidsideeën bundelen in een meerjarenplan voor de komende vijf jaar (2014-2018). Daaraan was meteen ook een nieuw, ingenieus boekhoudsysteem gekoppeld: de beleids- en beheerscyclus (BBC). Het gros van de gemeenten was daar een jaar lang zoet mee. Absolute deadline voor gemeenten om hun meerjarenplan en budget in te dienen bij de Vlaamse overheid –en zo kans te maken op een aantal Vlaamse subsidies- was 28 februari 2014. Alle 308 gemeenten in Vlaanderen haalden deze deadline.

Het lokaal sterk verankerd verenigingsleven in Vlaanderen keek de voorbije jaren met een mix van optimisme en ongerustheid naar deze nieuwe ontwikkelingen. “Onduidelijk bij de interne staatshervorming was hoe bewoners en verenigingen betrokken zouden blijven bij het lokale beleid. Zo kregen lokale besturen meer vrijheid om inspraak naar eigen goeddunken te bepalen. Welke gevolgen dit had voor bijvoorbeeld de rol en positie van adviesraden, was met de hervorming niet steeds duidelijk. Vandaar deze bevraging”, aldus Dirk Verbist, directeur van FOV.

Daarom sloegen het verenigingsnetwerk ‘de Verenigde Verenigingen’, het Forum voor de Amateurkunsten en de sociaal-culturele sectorfederatie FOV de handen in elkaar om de impact van de interne staatshervorming op lokale inspraak na te gaan. Daartoe organiseerden ze een bevraging bij schepenen, lokale ambtenaren, verenigingen en vrijwilligers/burgers over de opmaak van het meerjarenplan. Vragen gingen over betrokkenheid en de moeilijkheid van de oefening. Ook vroegen ze naar het proces en de samenwerking binnen gemeenten. De antwoorden geven een allereerste indicatie van hoe lokale spelers deze ommezwaai beleefd en verteerd hebben.

De cijfers

De bevraging wierp een inzicht in de wijze waarop de ‘beleids- en beheerscyclus’ (BBC) in de praktijk functioneert en werd afgenomen bij zo’n duizend betrokken vrijwilligers, verenigingsprofessionals, gemeenteprofessionals en schepenen.

De grootste bezorgdheid kwam aan het licht voor wat betreft de betrokkenheid van de belanghebbenden in de meerjarenplanning. 53 procent van de ambtenaren ziet hun betrokkenheid ten opzichte van vroegere beleidsplanningen dalen. Deze groep ambtenaren is ook aanzienlijk minder te spreken over de samenwerking: 70 procent van hen heeft een mindere samenwerking ervaren en 26 procent is argwanend of er rekening gehouden wordt met hun inbreng. De schepenen zijn daarentegen zeer positief: 77 procent van de schepenen stelt meer betrokken zijn dan vorige keren.

Op het vlak van inspraak van burgers en adviesraden is het resultaat nog bedroevender. 69 procent van de respondenten werden als burger niet bevraagd noch geïnformeerd. 68 procent van de adviesraden werden bevraagd of gaven zelf advies. 45 procent van hen kreeg geen enkele feedback. 12 procent heeft geen enkel vertrouwen dat inspraak enige impact had. Daar tegenover staat dat 87 procent van de schepenen zegt meerdere adviesraden geconsulteerd te hebben.

Bij verenigingen (middenveldprofessionals) oogt de inspraak eveneens mager. 31 procent van de verenigingen gaf zelf suggesties voor het meerjarenplan. De helft van hen (49 procent) denkt dat er rekening mee gehouden werd. 22 procent van de verenigingen werd expliciet door de gemeente om expertise gevraagd.

Mogelijks heeft deze magere betrokkenheid ook te maken met het feit dat slechts 62 procent  van de verenigingen en 53 procent van de burgers weten waar de BBC over gaat. Op vlak van een brede, representatieve betrokkenheid van verenigingen en burgers zal in de toekomst nog gewerkt moeten worden.

Naast betrokkenheid, werd in de bevraging ook gepeild of de samenwerking is toegenomen, de planlast is verminderd en de duidelijkheid en coherentie van het gevoerde beleid is toegenomen. Op vlak van samenwerking wijzen de cijfers op een prille vooruitgang. Iets meer dan de helft van de respondenten, schepenen en gemeenteprofessionals, stellen verder vorderingen vast op vlak van coherente beleidsvoering. Tot slot voelde 77 procent van de schepenen en 70 procent van de ambtenaren geen planlastvermindering.

De bevraging bevestigt alvast een mix van optimisme en ongerustheid bij het verenigingsleven. Enerzijds is er een pril optimisme over een licht verbeterde samenwerking binnen én buiten het gemeentelijk apparaat. Daartegenover staat dat de participatiegraad en –impact van burgers, verenigingen en adviesraden niet noodzakelijk is toegenomen. Ook de beleidslijnen zijn niet steeds duidelijker geworden en op vlak van planlastvermindering is er nog geen voelbare vooruitgang geboekt. “De resultaten uit de bevraging tonen voor ons alvast dat de beleidsbetrokkenheid van burgers en verenigingen er alvast niet op vooruit is gegaan. De democratie lijkt verliezer van de meerjarenplanning.”, aldus Dirk Verbist, directeur FOV. De resultaten van het onderzoek zijn via deze link te downloaden.

Het maatschappelijk middenveld roept steden en gemeenten daarom op om de komende jaren maximaal samen te werken met lokale organisaties en burgerinspraak te verzekeren. Daarnaast vraagt het een grondige evaluatie en eventuele bijsturing van de meerjarenplanning.

Het verenigingsleven geeft met oproep tot New Deal en Adviesversterker zelf het goede voorbeeld.

“Omdat de uitkomsten van de bevraging niet onverdeeld positief zijn, roepen we steden en gemeenten op tot een New Deal tussen lokale overheden, administraties en verenigingen.”, aldus Dirk Verbist, directeur van FOV. Op initiatief van ‘de Verenigde Verenigingen’, FOV, Bond Beter Leefmilieu, FARO en het Forum van Amateurkunsten gaan op 1 april 2014 verenigingen, ambtenaren en lokale besturen in Brussel op zoek naar deze lokale New Deal. Volgende aspecten komen in deze New Deal alvast aan bod:

1.Hoe verhouden lokaal/provinciaal/Vlaams niveau zich tov elkaar?

2.Hoe verbinden verschillende sectoren zich met elkaar (good practices)?

3.Hoe kunnen politici/middenveld/lokale ambtenaren elkaar versterken?

Naast de New Deal lanceren ‘de Verenigde Verenigingen’ en de dertien Vormingsplus-centra met steun van minister Bourgeois de Adviesversterker. Met de adviesversterker kunnen lokale overheden aan een scherp tarief een unieke trajectbegeleiding voor lokale adviesraden bestellen. Voor deze begeleiding wordt beroep gedaan op het rijke vormingsaanbod van allerhande organisaties.

“Het verenigingsleven heeft een sterke traditie van vorming en coaching. Met de Adviesversterker bundelen we deze expertise en willen we ze op maat inzetten om lokale adviesraden te versterken. Zo maken we komaf met het beeld van ‘versteende’ adviesraden en gaan we resoluut voor de versterking van lokale inspraak.”, aldus Anton Schuurmans, woordvoerder van ‘de Verenigde Verenigingen’.

Voor meer info over de adviesversterker, klik hier.

Voor meer info en inschrijvingen voor de New Deal, klik hier.

Op 24 april verwelkomen we u graag op het verkiezingsevenement van 'de Verenigde Verenigingen'. Verenigingen zijn het kloppend hart van Vlaanderen. Dagelijks zetten allerhande verenigingen zich in voor de welvaart, het welzijn en geluk van mensen. Ze maken mee de samenleving, stellen mensen centraal en vragen dat andere samenlevingsmakers dat ook doen. Zo maken verenigingen het verschil in Vlaanderen en bouwen ze aan een samenleving waar 'hart boven hard' staat. Op 24 april maken vele harten voor één keer een vuist. En we hebben u er heel graag bij. Welkom!