We vernamen gisteren dat Vluchtelingenwerk haar voltallige directie in vooropzeg heeft geplaatst omdat er nogmaals wordt bespaard op hun budget. Dit zal in 2016 gehalveerd zijn ten opzichte van 2012. Niet omdat er minder opvang nodig is. Maar waarom dan wel?
Asielzoekers worden in België op twee manieren opgevangen. In groep in gemeenschappelijke, grote centra of individueel in kleinschalige voorzieningen: kamers, huizen of appartementen. Beide opvangmogelijkheden vullen elkaar aan. Zowel middenveldorganisaties als lokale en nationale overheden vangen asielzoekers op. Zo’n uitgebreide samenwerking voor de opvang van asielzoekers is uniek in Europa. Sinds 1999 is Vluchtelingenwerk opvangpartner van de overheid. Samen met haar werking met lokale vrijwilligersgroepen en erkenning als socio-culturele beweging beheert de organisatie nog 473 opvangplaatsen (en 225 ‘bufferplaatsen’). Ze werkt hiervoor samen met tal van organisaties zoals Caritas International, Lhiving vzw, CAW Antwerpen en CAW Brussel.
Vluchtelingenwerk bouwt al sinds 2012 noodgedwongen haar opvangwerking af. In 2016 zal het beschikbare budget dat Vluchtelingenwerk kan besteden aan opvang, gehalveerd zijn ten opzichte van 2012. Omdat er minder opvang nodig is? Ook de juridische ondersteuning die Vluchtelingenwerk biedt aan asieladvocaten en begeleiders van asielzoekers dreigt te sneuvelen. In samenwerking met het Vlaams agentschap integratie en inburgering vult Vluchtelingenwerk hier nochtans een duidelijke behoefte in. Is die behoefte plots verdwenen? Of zal iemand anders die rol op zich nemen? Fedasil zelf? Of privé-consulenten?
Los van de concrete problematiek lijkt dit voorval tekenend voor een tendens die we al enige tijd zien. Verenigingen spelen tegelijk verschillende rollen in onze samenleving. Ze brengen mensen samen, ze informeren mensen en geven hen een stem. Ze houden het beleid scherp door die stemmen te laten horen en gerichte acties te voeren. Tegelijk nemen heel wat verenigingen taken op van algemeen belang, vaak in samenspraak met overheden. Zo zorgt Vluchtelingenwerk met steun van de federale overheid voor een fijnmazig netwerk van individuele opvang voor vluchtelingen en asielzoekers, met de inzet van vrijwilligers, steun van giften van individuen en bedrijven voor het onthaal van asielzoekers op hun verwarrende eerste dag in België, en met de steun van de Vlaamse overheid voor informatie, sensibilisering en maatschappelijk draagvlak. Die combinatie van maatschappelijke rollen vormt net de sterkte, de essentie van verenigingen. Het zorgt voor laagdrempelige en breed vertakte dienstverlening en voor een gezonde democratie. Maar steeds meer politici kunnen dit niet langer plaatsen. Ze koketteren dan met de compleet valse tegenstelling dat je óf kritisch bent tegenover het beleid óf het deels mee uitvoert.
Waarom wordt nu een organisatie die op verschillende manieren solidariteit en samenwerking tussen burgers organiseert, afgebouwd? Omdat ze geen goed werk leveren? Omdat een andere instantie dat beter en goedkoper kan? Omdat het menselijk leed verminderd is en er minder vluchtelingen en asielzoekers zijn? Nee, dat kan het zeker niet zijn.
Wij vrezen dat dit een goed voorbeeld is van een beleid dat niet om kan met kritische middenveldgeluiden en daarom subsidies vermindert.
